Chronische stress en voortplanting

Al 3 jaar lang komt er rond april een bonte vliegenvanger naar ons toe. Ook dit jaar kwam ie weer aangevlogen na zijn lange reis uit West-Afrika. Ik hield mijn hart vast: het zou toch niet weer een herhaling van vorig jaar worden?

Tekst: Rineke Dijkinga

Opgewonden standje

Vorig jaar heeft ‘ie namelijk 4 weken lang, als een opgewonden standje, tegen het raam van mijn kantoor aan zitten pikken. Van ’s morgens heel vroeg tot het ’s avonds donker was. Echt zo spijtig om te zien. En eerlijk gezegd ook knap hinderlijk, want voor zo’n klein vogeltje maakte ‘ie best veel herrie. Dag in dag uit was hij aan het vechten tegen zijn eigen spiegelbeeld, er was helemaal geen concurrerend mannetje: hij zag zichzelf in de ruit. Hij was zo gestrest door zijn eigen spiegelbeeld dat hij geen aandacht had voor zijn vrouwtje.

Sprookje

Het beeld van de vliegenvanger heb ik wekenlang vanachter mijn bureau gadegeslagen. En hoewel ik geen vogelkenner ben of dierlijk gedrag aan mensen wil toeschrijven (of andersom), bracht het mij op het idee van een sprookje. Ik denk namelijk dat het ook als metafoor kan dienen voor stellen die graag ‘een nestje willen bouwen’. Chronische stress en voortplanting zijn, op zijn zachtst gezegd, geen gelukkige combinatie.

Hieronder een klein citaat uit mijn sprookje:

“Vrouwtje vliegenvanger keek het tafereel van het strijdlustige mannetje eens aan. Wel goede genen natuurlijk, zo’n testosteron-mannetje. Maar hij had het inmiddels niet alleen druk met het wegjagen van de andere vliegenvanger maar ook met het verjagen van alle pimpel- en koolmezen die een nestkastje wilden bezetten in zijn territorium. Geen tijd dus voor een vrouwtje. Laat staan voor nog een bijvrouwtje, zoals gebruikelijk bij vliegenvangers. “Buitenproportioneel” zei vrouw vliegenvanger tegen hem. “Wat ben jij overprikkeld en gestrest. Zie je dan niet dat je constant tegen je eigen spiegelbeeld aan het vechten bent? Er is helemaal geen ander mannetje. Je ziet apen en beren die er niet zijn. Je blaast de zaken op en maakt van een mug een olifant. Ik vind dat je naar de vogelpsycholoog moet om te kijken waarom je zo’n opgewonden standje bent. En ga je niet, dan vertrek ik. Er valt zo geen nestje te bouwen met jou. En bovendien, heeft dat überhaupt wel zin met jouw overload aan stresshormonen?”

Het hele sprookje kun je hier verder lezen.

Verstoorde hormoonbalans

Chronische stress is een grote verstoorder van de hormoonbalans. Misschien zelfs wel ‘dé’. Ik wil graag aandacht vragen voor het groeiende aantal mensen met hormonale klachten (of dit nu gaat over neurotransmitters, geslachtshormonen of prostaglandines) die de voortplanting in de weg kunnen staan. Dat brengt altijd veel (stil) verdriet met zich mee. Hun verdriet was voor mij zelfs de aanleiding om er jaren geleden een boek over te schrijven. Je kunt namelijk zoveel doen met voeding en leefstijl.

Op een natuurlijke manier zwanger worden is niet voor elk koppel vanzelfsprekend. Circa 1 op de 6 koppels is verminderd vruchtbaar zonder dat daar duidelijke hormonale oorzaken voor gevonden worden. Het is ook lastig uitzoeken bij hormonen: ze werken allemaal nauw samen als in een orkest. Als er één orkestlid van je hormoonorkest verstoord raakt, raakt de rest van je hormoonsysteem ook verstoord. Chronische stress verstoort nagenoeg altijd ook de hormonen van je alvleesklier, je geslachtshormonen, je schildklier,  je immuunsysteem enzovoort. En niet te vergeten van je neurotransmitters. Het wordt vaak een soort vicieuze cirkel, net als in het verhaal van de bonte vliegenvanger: de stress gaat zijn eigen leven leiden. En voor je het weet; ‘sta je erbij en kijk je ernaar’. Doorbreek de vicieuze cirkel gewoon ergens. Begin gewoon met voeding en leefstijl, tijd doorbrengen in de natuur, meditatie of wat maar goed voor je voelt en bij je past.

Onderaan mijn sprookje vind je vier tips om met je hormoonbalans aan de slag te gaan. Of je nu ‘een nestje wilt bouwen’ of niet, chronische stress aanpakken is voor ieders hormoonbalans belangrijk.

Naar het sprookje en de tips >

 

Rineke