Homeopathie en hoge verdunningen – Mogelijke werkingsmechanismen

Homeopathie en hoge verdunningen - Mogelijke werkingsmechanismen

Hoe komt het dat homeopathische middelen werken als er ‘niks’ in zit? Een vraag die waarschijnlijk iedere natuurgeneeskundig therapeut of homeopaat bekend voorkomt. De hoge verdunningen waarmee gewerkt wordt in de homeopathie zorgen voor zowel euforie als hoon. Eveneens bestaat er controverse in de medische wereld over de wetenschappelijke onderbouwing van de homeopathie. Dit artikel schetst een overzicht van mogelijke werkingsmechanismen van homeopathische middelen. Het is gebaseerd op een literatuurstudie naar de natuur- en scheikundige verklaringsmodellen van hoge potenties.

Even het geheugen opfrissen: hoe wordt een homeopathisch middel gemaakt? Om zo mild mogelijk te genezen, werkt een homeopaat met de laagst mogelijke dosis. Om deze minimale dosis te verkrijgen, wordt een uitgangsstof verwreven met melksuiker. Als basis dienen planten, dierlijke materialen of mineralen, maar ook stoffen als hormonen of moedermelk kunnen gebruikt worden. Na het verwrijven wordt het mengsel stapsgewijs verdund. Bij iedere verdunningsstap wordt de vloeistof krachtig geschud. Zo neemt een middel in geneeskracht (potentie) toe, terwijl de concentratie van de uitgangsstof steeds lager wordt. In veel gevallen bevatten middelen helemaal geen moleculen meer. Dit zijn de zogenaamde ultramoleculaire oplossingen, ook wel hoge potenties genoemd.

Als er geen moleculen van de werkzame stof meer in zitten, wat zit er dan wel in een hoge potentie? Deze vraag is nog lang niet volledig beantwoord. Het huidige bewijs stelt dat de structuur van water en de daarin opgeloste stoffen een fundamentele rol spelen. [1] Hier bestaan verschillende aannames en theorieën over, met ieder sterke en zwakke punten; geen van allen is volledig overtuigend. Geen enkele theorie kan namelijk alle resultaten die uit proeven zijn gekomen verklaren of omvatten. Daarnaast bestaat er geen overeenstemming over welke onderzoeksmethoden geschikt zijn om de werking van hoogverdunde homeopathische middelen te onderzoeken. [2]

Deze opsomming vraagt om wat meer uitleg. In veel van de verklaringsmodellen staat water centraal. Water is een vreemd goedje: zo alledaags en zo complex tegelijk. De brandende vraag in de homeopathie is of water een ‘geheugen’ kan hebben. Aangenomen wordt dat water zich kan gedragen als een opslagplaats en doorgeefluik van informatie. Enkele fenomenen die hiermee samenhangen zijn: de structuur van water, de rol van schudden (als onderdeel van het bereiden van homeopathische middelen) en de aanwezigheid van andere stoffen in het water, zoals silicium (kiezelzuur). Verder is water elektromagnetisch geladen. Deze lading verandert als stoffen in het water opgelost worden of als water blootgesteld wordt aan andere straling, zoals licht. [7-9]

In laboratoriumonderzoeken is aangetoond dat hoge verdunningen permanente of tijdelijke veranderingen veroorzaken in de structuur van water. [10-12] Kanttekening bij deze onderzoeken is dat controles van onvoldoende kwaliteit zijn gebruikt (bijvoorbeeld die niet krachtig geschud waren) of middelen die niet conform de richtlijnen waren bereid.

Verdere experimenten hebben aangetoond dat het mogelijk is specifieke activiteit van meer dan 50 stoffen over te brengen op water door een elektronische versterker te gebruiken. Benveniste beschrijft dat zijn onderzoeksteam specifieke activiteit digitaal opnam op een computer en dit later weer ‘afspeelde’ op onder meer water. Het opgenomen signaal brengt een effect teweeg dat karakteristiek is voor de uitgangsstof. [7]

Ook het herhaaldelijk krachtig schudden van hoge verdunningen is onderwerp van studie geweest. Hierbij vonden onderzoekers dat deeltjes zich gaan samenvoegen, dankzij de krachten die vrijkomen bij potentiëren. Deze samenvoegingen kunnen als sjabloon dienen, waardoor zij een verandering veroorzaken in de manier waarop moleculen zich organiseren. [13,14]
Een van de stoffen waarbij dit is aangetoond is silicium (kiezelzuur) waarover later meer.

Hoe gaat dat geheugen van water precies in zijn werk? Als een stof wordt opgelost in water, ontstaan er in hoge verdunningen zogenaamde ‘superstructuren’ rondom deeltjes van de opgeloste uitgangsstof. Dit gebeurt nadat de moleculen van de uitgangsstof eerst ‘uit elkaar zijn gehaald’ in lage verdunningen. Gedurende het verdunnen en schudden fungeren die moleculen als een soort kernen waaromheen zich grotere moleculaire structuren vormen. [10]
Vergelijk het met een bak met water met een wortel erin. Laat het water bevriezen, haal de wortel eruit en er blijft een ‘mal’ van de wortel, een soort sjabloon achter in het ijs. Afhankelijk van wat je kiest als ‘uitgangsstof’ (zoals een appel, wortel, blikje frisdrank of een veertje) kun je in de afdruk in het ijs de oorspronkelijke stof herkennen.

Homeopathische middelen worden bereid in glazen buisjes. Glas bestaat onder meer uit kiezelzuur (silicium). Het blijkt dat silicium uit die buisjes de rangschikking van watermoleculen verandert. [6]
Silicium is echter niet onmisbaar voor het optreden van biologische effecten. [15-17] Daarnaast is aangetoond dat als silicium zelf als uitgangsstof wordt opgelost en in hoge mate verdund, dit biologische effecten kan hebben. [18-19]

Ook is er bewijs dat silicium op zeer kleine schaal uit zichzelf structuren kan bouwen in water. Dat gebeurt op basis van sjablonen van organisch materiaal (zie hierboven). Ook blijkt dat silicium elektromagnetische informatie kan ‘onthouden’. [20] Hiermee kan deels verklaard worden hoe hoge potenties de specifieke informatie van de uitgangsstof behouden, ofwel waarom een oplossing waarin moedermelk is gepotentieerd natuur- en scheikundig gezien anders is dan een oplossing van valkruid (Arnica).

Deze structuren in water zijn bestand tegen drogen en blijven in vaste vorm bestaan. [21-24] Dit is interessant voor de homeopathische praktijk: homeopathische medicijnen worden geabsorbeerd door korrels van melksuiker. Daarna doet een patiënt deze korrels in zijn mond, waar ze oplossen. Op dat moment, komen de nanodeeltjes of de waternanoclusters weer in hun ‘waterige’ toestand. En kunnen ze hun therapeutische effect uitoefenen in ons lichaam.

Het bijzondere aan water is dat het een zogenaamd ‘chaotisch systeem’ is. Wat houdt dat in? Als een stof in water wordt opgelost en verdund, ontstaan verschillende vormen van deeltjes en clusters van deeltjes op zeer kleine schaal. Dat maakt zo’n oplossing een dynamisch en complex systeem, wat zeer onstabiel en ‘chaotisch’ is. Een minuscule verandering in de omstandigheden kan een enorm effect veroorzaken in het totale gedrag van de oplossing op korte of langere termijn.

Chaotische systemen bezitten een zogenaamde interne gelijksoortigheid. Een analogie maakt duidelijk wat dit Fractals in homeopathie

inhoudt. Op de vroegere Drosteblikken stond een vrouw met in haar hand een Drosteblik met daarop een vrouw, met in haar hand een Drosteblik enzovoorts. Bij oneindig inzoomen komt telkens hetzelfde beeld naar voren. Hetzelfde geldt voor chaotische systemen: bij in- of uitzoomen komt een gelijksoortig beeld naar voren. Dat heet ook wel een fractal, een geometrische figuur die zelfgelijkend is. In de natuur zie je de fractal in vele vormen terug, zoals een varen of een dennenboom.

Met de fractal-eigenschappen van water kun je een aantal aspecten van het verdunnen en potentiëren verklaren. [25] Onderzoeken laten zien dat de biologische activiteit van hoge verdunningen niet evenredig af- of toeneemt bij een oplopende mate van verdunning. In plaats daarvan volgt deze activiteit een lijn met pieken en dalen. Het terugkerende patroon van de pieken in activiteit is niet regelmatig, maar eerder chaotisch en onvoorspelbaar. Na een aantal verdunningsstappen komt er weer een piek in de activiteit. Hieruit kun je afleiden dat de informatie van de opgeloste uitgangsstof niet compleet ‘verdwijnt’ bij oplopende verdunning. Oftewel: er moet een mechanisme bestaan dat de informatie opslaat en overbrengt tijdens de opeenvolgende verdunningsstappen. Het bekendste experiment is uitgevoerd door Benveniste’s onderzoeksteam. [26] Maar ook anderen beschrijven soortgelijke trends. [17, 27]

Tot slot is er nog een natuurkundige verklaring, kwantumverstrengeling genoemd. Onderzoeker Milgrom definieert de term als het vermogen van de natuur om verbanden aan te gaan tussen afgescheiden, maar wel ‘verstrikte’ delen van een kwantumsysteem. De delen lijken van elkaar gescheiden te zijn, maar overbruggen onmetelijke afstanden en zelfs tijd om op elkaar aan te sluiten. Ze gedragen zich daarmee als een ondeelbaar geheel, dat niet gescheiden kan worden door plaats of tijd. [28-30]
Een voorbeeld van verstrengeling is telepathie. Je denkt aan iemand en op hetzelfde moment loop je hem tegen het lijf (terwijl dit niet logisch verklaarbaar of waarschijnlijk is). Gedachten zijn dan datgene wat jou verbindt met degene waaraan je denkt. Dit is geen werkelijk of meetbaar signaal. Jij en de andere persoon zijn de delen van een kwantumsysteem. Vertaald naar de homeopathische middelen: een hoge verdunning van een stof blijft op kwantumniveau met de uitgangsstof verbonden.

Het zijn allen slechts gedeeltelijke verklaringen tot nu toe en de conclusie is dat er nog een wereld te ontdekken valt om de werking van homeopathische verdunningen volledig te verklaren. Daarom blijft onderzoek naar deze potenties nodig en nuttig.

Elke Wisseborn is afgestudeerd als milieu- en gezondheidsspecialist aan de Wageningen Universiteit en heeft sinds 2015 een eigen praktijk voor klassieke homeopathie, Zelfrijzend. Ze heeft een passie voor homeopathie en wetenschappelijk onderzoek, waarover zij regelmatig publiceert.

Dit artikel is met toestemming overgenomen uit het Vakblad Natuurlijke & Integrale Gezondheidszorg, sep/okt 2019.

RESUMÉ

VRAAG:
Hoe is de werking van homeopathische middelen te verklaren?

BEVINDINGEN:
Natuur- en scheikundig onderzoek geeft geen alomvattende verklaring van het werkingsmechanisme van hoge verdunningen waarmee gewerkt wordt in de homeopathie. Echter, er zijn enkele theorieën, die ieder een deel van de waargenomen effecten kunnen verklaren. Een belangrijke rol in deze theorieën is weggelegd voor water en de vele bijzondere eigenschappen daarvan.

BETEKENIS:
Zowel chemisch, door veranderingen in de structuur van water, als fysisch, door veranderingen in het elektromagnetische veld van water, kunnen hoge verdunningen van elkaar en van ‘gewoon’ water onderscheiden worden. Nieuwe inzichten uit de chaostheorie en kwantumleer kunnen zorgen voor een ander beeld van de homeopathie en haar werkingsmechanisme.

De belangrijkste aannames over hoe hoge potenties zouden kunnen werken, zijn hieronder samengevat:

1. Geheugen van water:

Homeopathie werkt doordat water de informatie en energie van de oorspronkelijke substantie draagt (structuur van water, onderzoek van onder andere Benveniste, Chaplin).

2. Nanogeneeskunde:

Homeopathische middelen werken doordat er nanodeeltjes van de oorspronkelijke substantie aanwezig zijn aan de oppervlakte van de oplossing. En juist deze bovenste laag wordt weer gebruikt bij de volgende verdunning. Zodoende blijven deze deeltjes behouden. [3-5]

3. Silica-hypothese:

Homeopathie werkt doordat er siliciumdeeltjes, afkomstig uit het glas waarin de middelen bereid worden, bij betrokken zijn. [6]

4. Elektromagnetische veranderingen:

Homeopathie werkt op afstand via een krachten- of informatieveld (onderzoek van onder andere Sukul, Elia).

5. Chaostheorie/fractals:

Het verband tussen de mate van verdunning en mate van activiteit is niet evenredig. Bij oplopende potentie vertoont een oplossing een schijnbaar chaotisch patroon van pieken en dalen van activiteit (verschillende onderzoekers, ook buiten het homeopathische werkveld).

6. Kwantumverstrengeling (entanglement):

Homeopathie werkt doordat de verhouding patiënt-behandelaarmiddel vergeleken kan worden met een kwantumproces, (diverse publicaties van Milgrom).

________________________

BRONVERMELDING:

1. Paolo Bellavite, Marzotto, Olioso, Moratti, & Conforti, 2014) Bellavite, P., Marzotto, M., Olioso, D., Moratti, E., & Conforti, A. (2014b). High-dilution effects revisited.
2. Pharmacodynamic mechanisms. Homeopathy. The Journal of the Faculty of Homeopathy, 103(1), 22–43.
2. Baumgartner, S. (2014). Basic research in homeopathy – the current state of affairs Open scientific questions regarding homeopathy. Stichting VHAN Utrecht , April 9 , 2014. Retrieved from http://stichtingvhan.nl/wp-content/uploads/2014/09/20140409_Presentatie-...
3. Bell, I. R., Ives, J. A., & Jonas, W. B. (2014). Nonlinear effects of nanoparticles: biological variability from hormetic doses, small particle sizes, and dynamic adaptive interactions. Dose-Response : A Publication of International Hormesis Society, 12(2), 202–32. doi:10.2203/dose-response.13-025.
4. Chikramane, Prashant S., Kalita, Dhrubajyoti, Suresh, Akkihebbal K., Kane, Shantaram G., Bellare, Jayesh R. Why Extreme Dilutions Reach Non-zero Asymptotes: A Nanoparticulate Hypothesis Based on Froth Flotation . Langmuir 2012 v.28 no.45 pp. 15864-15875
5. Chikramane PS , Suresh AK , Bellare JR , Kane SG. Extreme homeopathic dilutions retain starting materials: A nanoparticulate perspective. Homeopathy: the Journal of the Faculty of Homeopathy [01 Oct 2010, 99(4):231-242]

De volledige bronvermelding vindt u op de website www.vnig.nl bij het desbetreffende artikel.

Homeopathie en hoge verdunningen – Mogelijke werkingsmechanismen