Het is winter en in februari zijn de gemiddelde temperaturen op zijn laagst. De lucht is droog en de wind kan guur zijn. Hoewel er geen blad aan de boom zit en de vogels in alle talen zwijgen, zien we deze maand ook de eerste tekenen van de naderende lente. Een van de belangrijkste signalen is de toename van het licht.

Tekst: Lilian Peters

Licht heeft grote invloed op onze geest en op ons lichaam. In de herfst en winter hebben wij minder natuurlijk licht tot onze beschikking. De zon staat laag en voelt nauwelijks warm aan. De dagen zijn kort. Vaak valt de duisternis al in aan het einde van de middag.

Winterdepressie

De afname van het licht gaat bij veel mensen niet onopgemerkt voorbij. Zo’n 500.000 mensen in Nederland, vooral vrouwen tussen de 20 en 40 jaar, voelen zich ‘s-winters mentaal minder gezond dan in de andere seizoenen. Ze hebben last van een winterdepressie, oftewel een Seasonal Affective Disorder (SAD). De symptomen zijn min of meer gelijk aan die van een reguliere depressie. Mensen die eraan lijden hebben last van extreme vermoeidheid, veel behoefte aan slaap, meer eetlust, trek in zoet en vet eten, sombere gevoelens en ze hebben minder behoefte aan sociale contacten. Bovendien ervaren ze prikkelbaarheid en kunnen ze last hebben van een slechte concentratie.

De winterdepressie is in december en januari op zijn hevigst, maar veel mensen krijgen de eerste symptomen al in november. Tegen het voorjaar verdwijnen de klachten geleidelijk. In het Universitair Medisch Centrum van Groningen (UMCG) doet men sinds de jaren 80 onderzoek naar SAD. Hoewel er geen wetenschappelijke consensus is over het bestaan van een winterdepressie, komen de klachten zo vaak voor, dat het onderzoek serieus is opgepakt. In veel onderzoeken staat de relatie tussen licht en winterdepressie centraal. De inmiddels gepensioneerde professor Ybe Meesters promoveerde in 1989 op het onderwerp lichttherapie bij SAD. De praktijk wijst namelijk uit dat veel mensen opknappen door lichttherapie.

Zonlicht

Ook in de homeopathie kennen we een vorm van lichttherapie: het middel zonlicht. Sol behoort tot de middelengroep van de imponderables (energiemiddelen) en bestaat uit gepotentieerd zonlicht. Als we naar de fysieke klachten kijken waarmee sol affiniteit heeft, komen we op aandoeningen als zonneallergie, zonnesteek, huidkanker en schade door bestraling.
Wanneer we denken aan sol als mogelijk middel bij een (winter)depressie, moeten we kijken naar het psychologische beeld. In veel oude religies wordt het licht en de warmte van de zon beschouwd als een onuitputtelijke bron van leven en vruchtbaarheid. De zon is letterlijk en figuurlijk de brenger van licht. Sol past dan ook bij iemand die energiek, daadkrachtig en assertief in het leven staat. Maar zoals altijd beweegt de reikwijdte van een homeopathisch middel zich over de as van de polariteiten. Dat wil zeggen dat sol ook past bij iemand die zich in ‘laagtij’ bevindt, snel in tranen is en zich gedesoriënteerd voelt. Toenemende vermoeidheid, behoefte aan dutjes overdag en slaapproblemen behoren ook tot het beeld van sol. Juist deze symptomen passen in het beeld van een winterdepressie.

Verstilling

Een belangrijke vraag is natuurlijk: is de afname van het licht inderdaad de oorzaak van de sombere gevoelens in herfst en winter? Dat is niet 100% zeker. De verstoring van onze biologische klok, die reageert op veranderingen in licht, is een mogelijke en ook aannemelijke verklaring. Mensen hebben net als alle levende wezens een ingebouwd 24-uurs ritme, het circadiaans ritme, dat min of meer afgestemd is op het dag- en nachtritme van de aarde.

Een hormoon dat een belangrijke rol speelt in ons circadiaans ritme is melatonine, dat geproduceerd wordt in de pijnappelklier. De productie start tijdens de avondschemering en stopt wanneer het licht wordt. Dit ritme verschuift in de winter, wanneer er gedurende een langere periode melatonine geproduceerd wordt. Onze manier van leven houdt daar geen rekening mee. Het gevolg is dat wij in de winter wakker zijn als ons lichaam eigenlijk wil slapen.

Biologische klok

Naast een fysiologische verklaring is er ook een meer filosofische en spirituele uitleg voor het voorkomen van winterdepressie. Als we kijken naar de natuur is de winter een periode van verstilling. De kale bomen onttrekken diep onder grond een minimale hoeveelheid voedsel om hun dommelende levenskracht stabiel te houden. Misschien zijn wij mensen niet zoveel anders dan bomen. Alles wijst erop dat ons lichaam en onze geest resoneren met de staat van de natuur. In januari bevinden we ons midden in het koude seizoen. Veel levende wezens schuilen nog, zoeken dekking onder het halfvergane bladerdek, in nesten, kieren en spleten. Ze slapen en dromen.

Als wij onszelf als deel van de natuur beschouwen, kunnen we ons voorstellen dat ons natuurlijke ritme ons uitnodigt om een pauze te nemen, om ons terug te trekken, waarbij we onze innerlijke voorraden aanvullen en op peil houden. Symptomen als slapen, eten en minder behoefte aan sociale contacten zouden zo geïnterpreteerd kunnen worden als normaal voor deze periode. Maar in onze, op activiteit gerichte, maatschappij is het niet gemakkelijk om je over te geven aan langdurig nietsdoen. Dat maakt dat we onbewust in een tweestrijd kunnen verkeren. We hebben onze verantwoordelijkheden en verplichtingen. Tegelijkertijd is er een onderstroom die verlangt naar rust en inkeer. Het is niet ondenkbaar dat daardoor somberheid en prikkelbaarheid ontstaan.

Aan de winter komt een einde. In februari kan de lucht nog steeds vervuld zijn van een winterse frisheid, tegelijkertijd worden de dagen langer. In onze onderbuik begint het te kriebelen, omdat we instinctief aanvoelen dat het licht de voorbode is van de komende vernieuwing. Een zonnestraal op onze huid kan ons wakker schudden: het begin van de reis omhoog en naar buiten.

Hoewel we nog graag diep onder onze warme dekens kruipen en de kou intenser kan zijn dan in welke maand dan ook, voelen we de terugkeer van het licht. Een roep die onmogelijk te weerstaan is. De eerste vogels beginnen te zingen. Langzaam ontwaken we uit de sluimertoestand en begint onze levensenergie weer te stromen.

 

Uit Homeopathie Magazine februari 2023

 

Benieuwd wat homeopathie voor jou kan betekenen?