Begin 1792 ging Hahnemann naar het Duitse Gotha. In slot Friedenstein woonde Hertog Ernst II van Saksen-Gotha-Altenburg en Hahnemann wilde graag zijn lijfarts worden. Hij kende het stadsraadslid Becker die een hertogelijke vergunning had om een lokale krant in Gotha uit te geven. En hij hoopte dat Becker hem zou kunnen helpen om lijfarts van de hertog te kunnen worden. Dat lukte niet.

Tekst: Jan Hoes

Maar in maart 1792 schreef Becker in zijn krant dat er behoefte was aan een gezondheidsoord voor psychiatrische personen uit de betere klasse. En dat hij een arts kende die wetenschappelijk en praktisch erg goed was, en daar zou kunnen gaan werken. Becker doelde op Hahnemann. Hertog Ernst las het artikel en vroeg Hahnemann zo`n kliniek voor geesteszieken op te zetten in zijn jachtslot in Georgenthal, slechts tien kilometer verderop. De hertog zorgde dat het gezin Hahnemann daar ook kon gaan wonen. In juni 1792 vertrokken ze vol goede moed vanuit Gotha naar Georgenthal.

Patiënt Klockenbring

Het artikel over een modern krankzinnigengesticht werd gelezen door de vrouw van Friedrich Klockenbring uit Hannover. Hij leed aan gewelddadige waanzin, dronkenschap en syfilis. Mevrouw Klockenbring vroeg Hertog Ernst om hulp voor haar man. Deze stemde toe in een opname onder supervisie van Hahnemann. In juni 1792 kwam Klockenbring in Georgenthal aan. Hij zou de enige patient in het opvanghuis blijven.

Voorgeschiedenis

Al in zijn jeugd bleek Klockenbring een begenadigd leerling, die zich prima verbaal kon uitdrukken. Hij was ook een gevoelig dichter, had rechten gestudeerd en werd geheim secretaris van de kanselier in Hannover, zorgeloos levend in een kleine exclusieve kring. Maar het noodlot sloeg toe. Het verlies van twee vrienden raakte hem diep en een kwetsend artikel dreef hem tot waanzin. Hij trok zich steeds meer terug en werd achterdochtig. Alle ellende probeerde hij weg te drinken met alcohol en weg te eten met veel vet. Hij werd beschimpt om zijn wanstaltige figuur en zijn pompeuze kleding, net als om de bloemenkrans om zijn hoofd die maakte dat hij zich groots voelde. Ook liep hij graag naakt rond.

De waargenomen symptomen

Hahnemann observeerde gedurende twee weken de vijftigjarige opgezwollen man. Zijn gezicht oogde wat zwakzinnig met een mengeling van extreme en tegenstrijdige gevoelens: vrees en trots, onbezonnenheid en brutaliteit. Hij kon luid lachen maar ook plots razend worden of bazelend rondlopen, declameerde strofen uit de Ilias van Homerus of regels uit het Oude Testament in het Hebreeuws. En hij vertelde over zijn vrijages met adelijke mensen, raaskalde dag en nacht met vreemde hallucinaties, vernielde kleding en beddengoed. Hij sloopte een piano en probeerde die weer in elkaar te zetten ‘om de ontbrekende toon te vinden die hem weer in balans zou moeten brengen’. Dit paste bij een vergevorderd stadium van syfilis. Klockenbring dacht echter helderziend te zijn en wilde zichzelf Stramonium voorschrijven, wat artsen toen gaven als zenuwmiddel.

De diagnose

Op basis van zijn observatie stelde Hahnemann hypochondrie, paranoia en een psychotische neurose vast. Naar de leer van Hippocrates, waarin stemmingsstoornissen gezien werden als een dysbalans tussen lichaamssappen, begon hij braakwijnsteen te geven om de overvolle maag te verlichten. Er veranderde niets.

Volledig genezen

Vanwege de genoemde symptomen zag Hahnemann veel gelijksoortigheid met het geneesmiddelenbeeld van Stramonium, dat Klockenbring zichzelf eerder had willen geven. Dit middel, in combinatie met rust, regelmaat en langdurige gesprekken met Hahnemann, deden Klockenbring goed. In februari 1793 schreef Hahnemann aan mevrouw Klockenbring dat ze haar man mocht ophalen omdat hij volledig genezen was.

 

Bronnen:

-Trevor Cook : Samuel Hahnemann , Biografie, vertaald door Goetze, Homeovisie, 1992

-Samuel Hahnemann in Georgenthal, Georgenthaler Hahnemann Verein e.V, Georgenthal, Duitsland, 2005