Blijvende ziektes ontstaan in tegenstelling tot acute vaak zonder duidelijk aanwijsbare aanleiding. Ze ontwikkelen zich meestal langzaam of vlammen met tussenpozen op, zoals migraine. Het verloop is door een verzwakte vitaliteit vaak minder heftig, en onbehandeld gaan ze niet vanzelf over.

Door Jan Hoes

Ontstaan van chronische ziektes

Homeopaten zien chronische ziektes als een gevolg van een energe­tische verstoring op fysiek, emotioneel en/of mentaal niveau, soms op basis van een erfelijk doorgegeven ziekte-aanleg. Net als in de reguliere geneeskunde worden stress en een verstoorde darmflora gezien als belangrijke factoren bij het ontstaan ervan.

Chronische stress

Een beetje stress of druk in het dagelijks leven is niet slecht. Dat maakt dat we kunnen doen wat we moeten doen, maar als die druk of belasting blijvend en groter is dan de draagkracht, spreken we van chronische stress. Mensen kunnen last krijgen van stress door interne en externe factoren. Voorbeelden van externe factoren zijn contact met zware metalen uit de industrie, landbouwpesticiden, rook of asbest. Voorbeelden van interne stressfactoren zijn een slechte relatie met partner of kinderen, het wegvallen van andere verbindingen, kinderloosheid, armoede, te hoge werkdruk of maatschappelijke verwachtingen. Ook traumatische ervaringen en negatieve gedachten of gevoelens, of het gebruik van social media kunnen stress oproepen, net als een ongezonde leefstijl met gebrek aan slaap of ontspanning. Ongezonde voeding met veel toevoegingen, suikers, ongezonde en te weinig gezonde vetten of alcoholgebruik kan leiden tot een verstoring van de stofwisseling en darmfunctie.

De darmflora

Onze darmen bezitten miljoenen darmbacteriën in verschillende soorten, nuttige en schadelijke, die samen de darmflora of het darm-microbioom vormen. De samenstelling en balans tussen goede en slechte bacteriën is voor iedereen anders. Naast stress, het milieu en medicatie is deze vooral afhankelijk van wat je eet. Bij eenzijdige voeding kom je goede bacteriesoorten tekort. Maar een uit diverse soorten bacteriën samengestelde darmflora vormt een solide basis voor een goed funtioneren van lichaamssystemen als het afweer- of immuunsysteem, het hormoon- en zenuwstelsel en de hersenen.

Door het eten van vezelrijk voedsel als groenten en fruit kunnen de goede bacteriën zich vermenigvuldigen. Zij zorgen voor een goede vertering, en hoe meer er zijn, hoe minder plek voor slechte bacteriën. Daardoor is de darmwand zelf ook beter beschermd tegen ontsteking. Slechte bacteriën, zoals door eten van besmet voedsel of soms drinken van besmet water, lokken afweercellen uit tot het aanmaken van ontstekingsstoffen die binnen het door deze stress verzwakte immuunsysteem sluimerende ontstekingen uitlokken.

De darmen als ‘tweede brein’

Er is een directe verbinding tussen darmen en hersenen, omdat de darmbacteriën ook stoffen als vitamine B12 en daaruit het geluksgevoel-hormoon serotonine produceren. Dit beïnvloedt de communicatie tussen zenuwen in meerdere hersengebieden. Op deze manier bepalen de darmen naast het lichamelijk welzijn ook de gemoedstoestand en ons gedrag. Daarom worden ze wel het tweede brein genoemd. De communicatie tussen hersenen en darmen verloopt ook via de nervus vagus, een lange zwervende zenuw die vanuit de hersenen tot ver in de buik loopt.

Chronische stressreactie

Als bovengenoemde factoren stress blìjven uitlokken, reageert ook het lichaam chronisch, en met hetzelfde overlevingsmechanisme als bij acute stress. Ook nu zorgen stresshormonen als cortisol en adrenaline via het onwillekeurige zenuwstelsel voor een hogere bloeddruk, een vernauwing van de bloedvaten, een snellere ademhaling en hogere hartslag. De zojuist genoemde zwervende zenuw, ook van het onwillekeurige zenuwstelsel, kan bij deze onbewust verlopende functies juist dan wat remmend werken. Het immuunsysteem, en vaak ook de darmen en hersenen spelen een rol bij stressreacties.

Bij chronische stress wordt het immuunsysteem zwakker door de blijvend hoge cortisolspiegels. Afweercellen gaan dan, weliswaar verzwakt, stoffen aanmaken die sluimerende ontstekingen veroorzaken. Deze ontstekingen kunnen overal in het lichaam voorkomen en worden ook wel laaggradig genoemd, omdat ze amper ontstekingsfactoren in het bloed laten zien en meestal niet echt een herkenbaar en eenduidig ziektepatroon geven. Bij de één overheerst pijn, bij de ander vermoeidheid, lichte depressie, geheugen- of slaapproblemen of wisselende fysieke klachten. En sommige mensen ervaren er nauwelijks last van.

Uiteindelijke gevolgen

Laaggradige ontstekingen leiden langzaamaan, door ontstane celschade, tot allerlei chronische ziektes.

Voortdurende psychische stress kan leiden tot klachten zoals angst. Hieruit kunnen chronische aandoeningen als depressie, dementie, chronische PTST, burn-out, reuma en fibromyalgie voortkomen. Bij langdurige eenzaamheid kan de darmflora verstoord raken en kunnen ontstekingsstoffen in hersengebieden terechtkomen, waardoor een depressie kan ontstaan.

We weten dat positieve gedachten kunnen leiden tot aanmaak van prethormonen als endorfine en serotonine. Negatieve gedachten daarentegen produceren ook de eerdergenoemde stresshormonen die beschadigende boodschappen kunnen afgeven aan lichaamscellen en het DNA. Het gevolg kan zijn dat genen ziekmakend worden. Op dezelfde manier kunnen ook door een algemeen stresserende leefstijl genenfuncties veranderen en via overerving tot depressie, kanker en andere chronische ziektes leiden.

Onbalans in de stofwisseling door stress kan leiden tot hart- en vaatziektes, suikerziekte of vetzucht. Ook het gebruik van te veel antibiotica of voedsel met giftige milieustoffen kan schade veroorzaken aan vooral darmen en darmflora.

Wat te doen?

Mindfullness, yoga, sport en zelfreflexie helpen om de hormonale en immuunrespons op stress te verminderen. Uiteraard is een gezond voedingspatroon van belang voor een goede opbouw van de darmflora. Daarnaast zijn een gezond leef- en slaappatroon, veel bewegen en positieve gedachten en gevoelens van belang ter preventie van chronische ziektes. Ook een wijs milieubeleid van de overheid zal veel chronische ziektes kunnen voorkomen.

Homeopathie

Naast leefstijlgeneeskunde kan homeopathie vooral bij chronische ziektes mogelijkheden tot behandeling bieden. Soms zijn daarbij meerdere op elkaar volgende homeopathische geneesmiddelen nodig. Hoe langer de ziekte al duurt, hoe langer vaak ook de behandeltijd. Een actieve bewustzijnsverandering ten opzichte van stress beïnvloedende factoren kan een definitief herstel bevorderen.

 

Gelezen in: Homeopathie Magazine HM2 mei 2023

 

Bronnen:
Charlotte Labee: Overprikkeld brein, Uitgeverij Kosmos, 2022

Pierre Capel: Het Emotionele DNA, Uitgever: K.Pl.Education, 2017

Lieneke van de Griendt: Studeerden wij medicijnen of geneeskunde? S2uitgevers 2020