Onderzoek: Minder zorgkosten door gebruik van complementaire geneeswijzen

 

Samenvatting

Jaarlijks stijgen de kosten van de gezondheidszorg in Nederland en wordt er door de politiek veel aandacht besteed aan het beperken van de kosten. Er wordt door beleidsmakers en economen in Nederland gekeken naar complementaire geneeskunde, alternatieve geneeskunde (CAM) en integratieve geneeskunde (IM). Met deze vormen van geneeskunde wordt op internationaal niveau namelijk al rekening gehouden als een mogelijke factor die de kosten zou kunnen doen afnemen in de gezondheidszorg. Therapievormen die onder CAM en IM vallen zijn onder andere acupunctuur, homeopathie, antroposofie, meditatie en natuurgeneeswijzen.

Een onderzoek van Kooreman en Baars heeft aangetoond dat huisartsen die onder andere homeopathie toepassen in hun praktijk, gemiddeld 10% minder kosten maken dan hun collega huisartsen die geen CAM toepassen, terwijl de standaard van zorg gelijk is aan elkaar. In deze tijden van stijgende zorgkosten is dit gunstig bijkomend effect (Kooreman & Baars, 2014) .

Inleiding

Een onderzoek van Kooreman en Baars uit 2012 naar de kosteneffectiviteit van huisartsen met of zonder additionele CAM opleiding leidde tot de conclusie dat CAM huisartsen 0-30% goedkoper uit waren dan hun conventionele collega’s (Kooreman & Baars, 2012). Dit was echter een kleinschalige studie en dat was de reden om het onderzoek opnieuw uit te voeren met een grotere populatie.

Het recente onderzoek van Kooreman en Baars (2014) bestrijkt een periode van 6 jaar, waarin de kosten voor de gezondheidszorg zijn vergeleken tussen twee patiënten groepen. Een groep van Nederlandse patiënten met een conventionele huisarts en een groep patiënten van een huisarts die ook CAM toepast.

CAM huisartsen zijn huisartsen die extra opgeleid zijn in de antroposofie, homeopathie of acupunctuur en passen dit ook actief toe in hun praktijk. Naast de kosten van de gezondheidszorg, is er ook gekeken naar het sterftecijfer van de patiënten.

Methode

De studie is een vervolg op het eerder verschenen artikel uit 2012, alleen dit keer is een grotere groep patiënten gebruikt. Voor het onderzoek is gebruikt gemaakt van een dataset van zorgverzekeraar Agis en deze set bevatte data van 2006 tot 2011. In de data was onderscheid gemaakt tussen 5 verschillende soorten gezondheidszorg: huisartsenzorg, ziekenhuiszorg, geneesmiddelen, paramedische zorg en zorg vanuit het aanvullende zorgverzekering pakket. Ook stond bij elke patiënt de naam en het adres van de huisarts, waardoor de onderzoekers onderscheid konden maken tussen conventionele huisartsen en CAM huisartsen. Totaal zijn er meer dan 1,5 miljoen patiënten van conventionele huisartsen en ruim 18.000 patiënten van CAM huisartsen bestudeerd.

Resultaten

In totaal zijn 9126 huisartsen praktijken meegenomen in dit onderzoek. Daarvan waren er 9016 conventionele huisartspraktijken en 110 CAM huisarts praktijken. Van de 110 CAM huisartsen, was er 64% gericht op antroposofische geneeskunde, 15% op acupunctuur en 25% op de homeopathie. Dit vormt samen een totaal dat hoger is dan 100%, omdat enkele huisartsen zich richten op meerdere specialismen binnen de CAM.

Het belangrijkste resultaat uit de eerdere studie van Kooreman en Baars (2012) was dat CAM huisartsen 0-30% lagere gezondheidszorg kosten en een lager sterftecijfer hadden. Mensen onder CAM-arts zorg leefden langer. De lagere kosten kwamen voornamelijk door een lager aantal ziekenhuis bezoeken/verblijven en een vermindering in receptplichtige medicijnen.

De gemiddelde jaarlijkse kosten van patiënten bij een conventionele huisarts, vergoed door het basispakket van de zorgverzekering is € 1821. Patiënten van CAM huisartsen hebben jaarlijks € 225 (12,4%) lagere kosten vanuit het basispakket van hun zorgverzekering. Deze kostenvermindering wordt bereikt door minder ziekenhuisbezoeken (€165) en lagere medicijnkosten (€58). De gemiddelde uitgaven vanuit het aanvullende pakket voor patiënten van conventionele huisartsen bedraagt €73,50 per jaar. Voor patiënten met een CAM huisarts, waren deze kosten vanuit het aanvullende pakket €33 hoger.

De totale uitgaven, dus het basispakket + het aanvullende pakket, waren voor patiënten van een CAM huisarts €192 (10,1%) lager dan voor patiënten van een conventionele huisarts. Alle verschillen waren significant, wat betekent dat er werkelijk een verschil is en dat er slechts 0,1% kans is dat de uitkomst door toeval wordt veroorzaakt.

De sterftecijfers van conventionele en CAM huisartsen verschilden dusdanig weinig en met een hoge p-waarde (een grote kans op toeval in de uitkomsten) dat de onderzoekers concludeerden dat er geen significant verschil was tussen de sterftecijfers van beide onderzoeksgroepen. Dit impliceert dat de standaard van zorg in bij beide behandelmogelijkheden gelijk is aan elkaar.

Conclusie

Het recente onderzoek van Kooreman en Baars (2014) is een bevestiging op hun eerder gepubliceerde onderzoek (2012) naar het verschil in kosten tussen conventionele huisartsen en CAM huisartsen. Uit dit onderzoek kan geconcludeerd worden dat patiënten met een CAM huisarts gemiddeld 10,1% lagere kosten hebben dan patiënten met een conventionele huisarts. Er was geen verschil in sterftecijfer te zien. In beide studies zijn lagere uitgaven te zien bij de groep patiënten met een CAM huisarts. Dit komt voornamelijk door een lager aantal ziekenhuisbezoeken en minder receptplichtige medicijnen. In de studie uit 2012 is onderscheid gemaakt tussen de stromingen acupunctuur, antroposofie en homeopathie. Hierin wordt voor homeopathie een reductie in kosten gevonden ten opzichte van gangbare huisartszorg, vooral door minder geneesmiddelgebruik en lagere opnames in ziekenhuizen.

Een kanttekening dient echter wel geplaatst te worden. Beide onderzoeken van Kooreman en Baars blikken terug in de tijd en zijn opgesteld op basis van reeds aanwezige gegevens van de zorgverzekeraar. Dit type onderzoek is soms gevoelig voor fouten. Het zou goed zijn als de resultaten uit dit onderzoek in de toekomst herhaald worden in onderzoek speciaal opgezet om kosteneffectiviteit te meten.

Lees hier het gehele onderzoek

Kooreman_Baars_2012.pdf

Kooreman_Baars_2014.pdf

Meer onderzoek naar homeopathie en kosten gezondheidszorg

Onderzoek naar de (kosten)effectiviteit van homeopathie wordt al vele jaren gedaan. Een studie van Witt et al. (2005) naar de kosten en effectiviteit van homeopathie en conventionele behandeling bij chronische klachten, leidde tot de conclusie dat patiënten die met homeopathie behandeld waren een betere vooruitgang toonden, terwijl kosten gelijk bleven (Witt et al., 2005). Een studie van Wassenhoven en Ives (2004) liet een significant verschil zien in de kosten van een homeopathische behandeling ten opzichte van een conventionele behandeling. Ook vertoonden patiënten die met homeopathie behandeld waren een significante verbetering (Van Wassenhoven & Ives, 2004). Uit Italiaans onderzoek blijkt de lagere kosten voor de homeopathiebehandeling bij luchtwegproblemen samen te hangen met een verminderd geneesmiddelverbruik (Rossi, Crudeli, Endrizzi, & Garibaldi, 2009). In Zwitserland is homeopathie deel van vergoede basiszorg. De Zwitserse overheid heeft deze wet opgesteld naar aanleiding van een zogenaamde Health Technology Assesment voor homeopathie waaruit bleek dat homeopathie kosteneffectief zou zijn (Bornhoft et al., 2006).

 

Bronnen:

Baars, E. W., & Kooreman, P. (2014). A 6-year comparative economic evaluation of healthcare costs and mortality rates of Dutch patients from conventional and CAM GPs. BMJ Open, 4(8), e005332. doi: 10.1136/bmjopen-2014-005332

Bornhoft, G., Wolf, U., von Ammon, K., Righetti, M., Maxion-Bergemann, S., Baumgartner, S., . . . Matthiessen, P. F. (2006). Effectiveness, safety and cost-effectiveness of homeopathy in general practice – summarized health technology assessment. Forsch Komplementmed, 13 Suppl 2, 19-29. doi: 10.1159/000093586

Kooreman, P., & Baars, E. W. (2012). Patients whose GP knows complementary medicine tend to have lower costs and live longer. Eur J Health Econ, 13(6), 769-776. doi: 10.1007/s10198-011-0330-2

Rossi, E., Crudeli, L., Endrizzi, C., & Garibaldi, D. (2009). Cost-benefit evaluation of homeopathic versus conventional therapy in respiratory diseases. Homeopathy, 98(1), 2-10. doi: 10.1016/j.homp.2008.11.005

Van Wassenhoven, M., & Ives, G. (2004). An observational study of patients receiving homeopathic treatment. Homeopathy, 93(1), 3-11.

Witt, C., Keil, T., Selim, D., Roll, S., Vance, W., Wegscheider, K., & Willich, S. N. (2005). Outcome and costs of homoeopathic and conventional treatment strategies: a comparative cohort study in patients with chronic disorders. Complement Ther Med, 13(2), 79-86. doi: 10.1016/j.ctim.2005.03.005