Onderzoek: Meta-analyse van 107 studies: homeopathie werkt beter dan placebo

We bespreken hier de meta-analyse van 107 studies door Kleijnen (1991) waarin werd onderzocht of homeopathie beter werkt dan placebo. Niveau van bewijs: I.

Onderzoek

Is er bewijs voor de effectiviteit van homeopathie op basis van gecontroleerde studies? Gecontroleerde studies zijn studies met een vergelijkende groep die placebo of een andere behandeling ontvangt.

Onderzoeksmethode

Meta-analyse; hierin werden 107 internationaal gepubliceerde onderzoeken op kwaliteit onderzocht en geanalyseerd. Verschillende vormen van homeopathie werden onderzocht: klassieke geïndividualiseerde homeopathie, maar ook klinische homeopathie. Bij klinische homeopathie wordt eenzelfde homeopathisch middel aan mensen met eenzelfde aandoening werd gegeven (niet-geïndividualiseerd).

Belangrijkste resultaten

In veertien studies werd klassieke homeopathie onderzocht, in 58 studies werd klinische homeopathie ingezet. Combinaties van verschillende homeopathische behandelingen werden getest in 26 studies. Isopathie werd in negen studies onderzocht. Homeopathie werd bij verschillende aandoeningen onderzocht, onder meer bij migraine, hoge bloeddruk, griep, hooikoorts, opvliegers, diarree (zie tabel 3 in de complete onderzoekstekst onder het kopje ‘Bron’). Van de 105 studies waarvan de resultaten goed konden worden geïnterpreteerd, hadden 81 een positief resultaat, terwijl in 24 studies geen positief effect van homeopathie werd gevonden.

Conclusies en aanbeveling

Bij het merendeel van de onderzoeken bleek homeopathie beter resultaat te geven dan placebo. De auteurs maakten een voorbehoud: mogelijk speelde publicatie-bias een rol (publicatie-bias: vertekening, doordat van studies met negatief resultaat de resultaten niet worden gepubliceerd). Ze bevelen aan vervolgonderzoek uit te voeren. De resultaten van de tot nu toe gepubliceerde studies en de grote schaal waarop de homeopathie in de praktijk wordt gebracht, maken deze inspanningen legitiem.

Bron

Kleijnen J., Knipschild P., ter Riet G. Clinical trials of homoeopathy. British Medical Journal 1991; 302, p. 316-323.

Niveau van bewijs: I

Een meta-analyse is een optelsom van uitkomsten van een aantal te beoordelen onderzoeken, waarbij de uitkomsten gezamenlijk, als totaliteit worden geanalyseerd. Een systematische review is een systematisch overzicht van onderzoeken over een bepaald onderwerp. In de hiërarchie van Evidence Based Medicine is een positieve uitkomst bij een systematische review of meta-analyse van placebo-gecontroleerde trials de hoogste vorm van ‘bewijs’. De uitkomst hiervan levert robuust wetenschappelijk bewijs voor een bepaalde behandeling. Het effect van homeopathische middelen bij allerlei indicaties is onderzocht met diverse meta-analyses en systematische reviews. De meeste meta-analyses van placebo-gecontroleerde homeopathische studies toonden aan dat het klinisch effect van homeopathische middelen niet uitsluitend was toe te schrijven aan het placebo-effect. De meta-analyse van Kleijnen is daar een van.