Blog

Frida Kahlo en Cactus

Onlangs zag ik een prachtige TV-serie van Jeroen Krabbé over Frida Kahlo, een excentrieke vrijgevochten schilderes uit Mexico, land ook van cactussen. Geboren in 1907 tijdens  de Mexicaanse revolutie zou ze zich ook vol passie en rebelsheid aansluiten bij de communistische partij aldaar.  

Zes jaar oud kreeg ze kinderverlamming, waardoor ze zich lang schaamde voor haar lichamelijkheid. Met achttien jaar maakte Frida een ernstig ongeval mee, waarbij een tram inreed op een bus waarin zij zat. Een ijzeren leuningstaaf boorde zich dwars door haar lichaam en kwam er via haar vagina weer uit. Ze liep talloze breuken op, ook van een paar ruggenwervels. De staaf werd er met veel kracht door iemand uitgetrokken, terwijl ze helse pijnkreten uitschreeuwde, zo vertelde Krabbé. 

Lange tijd moest Frida in een gipsen corset onbeweeglijk op bed revalideren. Een vreselijke ervaring van gevangen zijn in een soort dwangbuis om haar lijf. Het zat haar niet mee in een onstuimig liefdesleven vol fysieke en geestelijke pijn. Ze wilde dolgraag kinderen maar door haar gehavende bekken liepen zwangerschappen uit op pijnlijke abortussen. Ze ventileerde haar angsten, emoties van eenzaamheid en pijnen in hart en lijf door een en ander schilderend af te beelden. Zoals een ijzeren dwangbuis rond haar lijf of een bloedend hart dat aan haar voeten ligt. 

De cactus

Het verhaal deed mij denken aan het geneesmiddelenbeeld van Cactus grandiflorus. 

Een vetplant die veel vocht vasthoudt en daardoor opzwelt. Symbolisch goed passend bij mensen die emoties – ook vochtige tranen – vasthouden. Het beeld van Cactus kent een gekooid gevoel, van gevangen zitten alsof er een strakke draad om je lichaam aangetrokken wordt, met doodsangst. Cactus wordt ook voorgeschreven bij samentrekkende hartpijnen. Naast dat ingesnoerde gevoel is er een reactie daarop van expansie, groter en ongebonden willen zijn. Het klemgevoel past fysiek bij het strakke corset dat Frida kreeg, maar ook psychisch bij de knellende relatie met haar man. Daarnaast voelde ze zich volgens Krabbé soms ook groter dan haar echtgenoot, die ook kunstenaar was.  

Jan Hoes is arts voor homeopathie (niet praktiserend) en redacteur voor HM.