Meer verandering naar gezond dan naar ongezond gedrag tijdens de eerste coronagolf

Tijdens de Covid-19-pandemie spoorde de Nederlandse overheid aan om zo min mogelijk hun huis te verlaten en thuis te werken. Heeft deze levensveranderende gebeurtenis ertoe geleid dat mensen beter zijn gaan zorgen voor hun gezondheid?

Een gezonde leefstijl is immers een belangrijke factor bij het ontstaan en het verloop van ziekten. CIZG deed onderzoek naar de voorspellers voor gezonder gedrag.

Vereniging Homeopathie hecht veel waarde aan een gezonde levensstijl en heeft daarom dit wetenschappelijk onderzoek ondersteund.

De noodzaak van andere eet- en beweeggewoonten wordt steeds zichtbaarder. Ongezond gedrag is de hoofdoorzaak van een groot deel van de niet-overdraagbare, chronische ziekten zoals diabetes, hartaandoeningen, COPD en obesitas. Het goede nieuws is, dat deze aandoeningen (of de verslechtering daarvan) grotendeels voorkomen kunnen worden door een gezondere leefstijl. Je leefstijl veranderen is echter niet eenvoudig – er een gewoonte van maken is nóg moeilijker.

Levensveranderende gebeurtenis

Eerder onderzoek heeft aangetoond dat levensveranderende gebeurtenissen kunnen bijdragen aan gezonder gedrag en het vasthouden daarvan. De uitbraak van het coronavirus (COVID-19) is zo’n gebeurtenis. De ‘intelligente lockdown’ die de Nederlandse regering afkondigde tijdens de eerste golf van de pandemie had een grote impact op het leven van de meeste Nederlanders.
Passen mensen door de coronacrisis hun leefstijl aan, gebruiken ze meer vitamines, supplementen, homeopathische of antroposofische middelen om hun immuunsysteem te versterken? Wenden ze zich tot yoga en mindfulness om de stress die deze crisis brengt beter aan te kunnen?

Dat was de onderzoeksvraag van Esther van der Werf, Martine Busch, Miek Jong en Rogier Hoenders namens het Consortium Integrale Zorg en Gezondheid (CIZG) in een internationale samenwerking met het Noorse NAFKAM en het Zweedse Karolinska Instituut.

Voorspellers voor (on)gezond gedrag

Aan het onderzoek deden 1004 respondenten mee, variërend in leeftijd van 18 en 88 jaar. Bijna 20% van de deelnemers gaf aan gezonder te zijn gaan leven, voornamelijk door gezondere eetgewoonten, meer beweging en meer ontspanning. Een meerderheid van ruim 56% gaf aan gedragsverandering te willen vasthouden.
Naast de angst om besmet te raken met het virus, blijkt uit het onderzoek dat het gebruik van complementaire en alternatieve geneesmiddelen een belangrijke voorspeller is van het veranderen naar een gezondere levensstijl. Het gebruik hiervan is ook in eerdere onderzoeken in verband gebracht met een gezonde levensstijl.

Een kleinere groep deelnemers (12,3%) paste hun gewoontes aan naar een ongezondere levensstijl. Vooral een jongere leeftijd en stress met betrekking tot gezondheid en de balans tussen werk en gezinsleven bleken een relatie te hebben met een verandering naar een ongezonde levensstijl. Het feit dat de jonge generatie meer vatbaar lijkt te zijn, kan te wijten zijn aan het feit dat de beperkingen als huisarrest tijdens de pandemie vooral hun leven hebben beïnvloed door thuisonderwijs, thuiswerken en een evenwicht tussen werk en kinderopvang (ouders), waardoor een lange periode van stress resulteerde in een ongezondere levensstijl. Verhoogde stress in het leven is in verband gebracht met ongezond eten en gestreste mensen hebben meer kans op voedsel dat rijk is aan energie, vetten en suikers.

Advies

Het vooruitzicht dat verandering van leefgewoonten in plaats van curatieve zorg helpen om de gezondheid te verbeteren en ziekte te verminderen, is aantrekkelijk vanuit het perspectief van de volksgezondheid en op economische gronden. De onderzoekers pleiten er dan ook voor om het huidige momentum met een verhoogde motivatie om gezonder te leven, optimaal en onmiddellijk te benutten. Beleidsmakers, zorgverzekeraars en onderzoek financiers kunnen bijvoorbeeld investeren in preventie en voorlichting, gezondheidscampagnes, verlaging van belastingen op gezonde voeding en sponsoring van sportfaciliteiten. Een derde van de deelnemers aan het onderzoek gaf aan dat betaalbare en gemakkelijk toegankelijke gezonde voeding nuttig kan zijn, net als gezonde keuzes op het werk/school (17%) en vergoeding van complementaire- en leefstijlbehandelingen (16%).

Publicatie

Het onderzoek is gepubliceerd in BMC Public Health: Lifestyle changes during the first wave of the COVID-19 pandemic: a cross-sectional survey in the Netherlands | BMC Public Health | Full Text (biomedcentral.com)