Op 18 november, de Europese Antibioticadag, wordt er in heel Europa aandacht gevraagd voor verantwoord antibioticagebruik bij mensen en dieren.

Waarom is dit zo belangrijk?

Antibiotica

Antibiotica heeft zeer succesvol mensen genezen van serieuze bacteriële infecties, maar het intensieve gebruik heeft ook voor grote problemen gezorgd.

Door te veel, maar ook verkeerd gebruik van antibiotica zijn steeds meer bacteriën resistent geworden tegen de werking van dit medicijn. Bacteriën hebben het vermogen om de werking van antibiotica tegen te gaan, waardoor antibioticaresistentie ontstaat. Het zijn niet de mensen en dieren die resistent tegen antibiotica worden maar de bacteriën die zij bij zich dragen. Te veel antibioticagebruik is niet alleen slecht voor de gezondheid van mensen en dieren maar het heeft ook een negatieve impact op het milieu.

Antibioticaresistentie en wereldwijde bedreiging

De resistentie van bacteriën, parasieten en schimmels tegen antimicrobiële geneesmiddelen die vroeger doeltreffend waren om de door hen veroorzaakte infecties te behandelen, is tegenwoordig een ernstige wereldwijde bedreiging voor de volksgezondheid geworden. Door deze antibioticaresistentie reageren steeds meer bacteriën niet meer goed op antibiotica, ze zijn ongevoelig geworden.

Wanneer je een ontsteking krijgt met resistente bacteriën, dan is die infectie moeilijk te behandelen omdat deze bacteriën niet geremd kunnen worden. Een eenvoudige ontsteking kan dan ineens een serieus probleem worden, waarvan je ernstig ziek kan worden.

Antibioticaresistentie kan zich op allerlei manieren verspreiden, denk daarbij aan de dierhouderij, onze samenleving, zorginstellingen en reizen.

De rol van resistente bacteriën in:

Veeteelt

Dieren worden, ook vaak preventief, met antibiotica behandeld en kunnen daardoor resistente bacteriën bij zich dragen. In de biologisch landbouw wordt ingezet op preventieve maatregelen, zoals het gebruik van homeopathie en fytotherapie, om zo de weerstand van de dieren te verhogen en daarmee het gebruik van antibiotica te verminderen.

Voeding

Resistente bacteriën verspreiden zich niet alleen via contact met dieren maar ook via voedsel naar mensen. Wanneer landbouwgrond vruchtbaar wordt gemaakt met dierlijke mest kunnen groenten met resistente bacteriën besmet worden.

Samenleving

Wanneer iemand antibiotica inneemt, kunnen bacteriën zich aanpassen en een resistentie tegen die antibiotica opbouwen. Dit is een natuurlijke reactie van de bacterie. Vervolgens kunnen de resistente bacteriën zich naar andere mensen en ook dieren verspreiden.

Ziekenhuizen en andere zorginstellingen

In ziekenhuizen kunnen patiënten, die antibiotica toegediend krijgen, resistente bacteriën bij zich dragen die zich vervolgens via vuile handen en/of besmette voorwerpen kunnen verspreiden naar andere patiënten. Maar ook ontslagen patiënten kunnen mogelijk resistente bacteriën bij zich dragen die ze vervolgens weer kunnen overdragen.

Buitenlandse reizen

Reizigers die, na een verblijf in een land met een hoge antibioticaresistentie, terugkeren kunnen mogelijk resistente bacteriën bij zich dragen. Daarvoor hoeven ze niet per se in een buitenlands ziekenhuis gelegen te hebben. De resistente bacteriën kunnen ook afkomstig zijn van voedsel of uit de omgeving waar de reiziger verbleef en zo meereizen naar Nederland.

Het interne evenwicht, homeostase

De huidige behandeling van infecties is gericht op het doden van ziektekiemen, omdat die worden gezien als de oorzaak van de infectie. Het lichaam wordt echter pas vatbaar voor infectieuze agentia als het interne evenwicht, de homeostase, verstoord is. Er zijn immers miljarden microben en bacteriën in onze darmen, in ons bloed, in feite in ons hele systeem, waarvan de meeste essentieel zijn voor een goede gezondheid. Ziekteverwekkende bacteriën, schimmels en virussen ontwikkelen zich tot een ziekte wanneer het lichaam verzwakt en vatbaar is. De homeostase verklaart waarom sommige mensen ziek worden terwijl anderen gezond blijven, wanneer bacteriële of virale agentia (kleine levende organismen) ‘de ronde doen’.

De oorsprong van gezondheid, salutogenese

Het concept van de oorsprong van gezondheid, ook wel salutogenese genoemd, richt zich op factoren die gezondheid en welbevinden stimuleren in plaats van de factoren die ziekten veroorzaken (pathogenese). De gunstige effecten op de gezondheid en het weerstandsvermogen van mensen, dieren en planten zullen bijvoorbeeld ook de afhankelijkheid van antibiotica verminderen.

Weerbaarheid – zelfherstellend vermogen

Studies hebben inmiddels aangetoond dat het versterken van de weerbaarheid tegen infecties van zowel mensen als dieren kan leiden tot een verminderd gebruik van antibiotica. Een gezonde levensstijl en Complementaire en Integratieve Geneeswijzen, zoals homeopathie spelen een rol om de weerbaarheid te vergroten.

European Centre for Disease Control

De Europese Antibiotica dag is een initiatief van de ‘European Centre Disease Control’ (ECDC). De organisatie vraagt alle Europese lidstaten om op 18 november aandacht te besteden aan verantwoord antibioticagebruik.

Bronnen:

EUROCAM, Reducing the need for antibiotics

ECDC

Meer informatie:

Deskstudie homeopathie en fytotherapie in de biologische veehouderij.
Erik Baars & Ton Baars (eds), Tedje van Asseldonk (Nederlandse Vereniging voor fytotherapie) Anja de Bruin, Liesbeth Ellinger.